نوشتهها
پتانسیل رشد سود پالایشگاههای ایران

نمودار بالا خلاصهای است از وضعیت پالایشگاهها در سال ۱۳۹۸: اینکه سهم تولید پنج فرآورده اصلی چند درصد و میزان تولید آنها چقدر است. (نکته اینکه نمودار بالا فقط به فرآوردههای اصلی میپردازد و نه ۱۰۰ درصد فرآوردهها.)
با لحاظ تاثیر مصوبه اخیر در محاسبه قیمت خوراک پالایشگاهها، بهترین رشد سودآوری در سال ۱۳۹۹ نسبت به ۱۳۹۸ مربوط به پالایشگاهی خواهد بود که:
۱. ظرفیت تولید بالاتری داشته باشد.
۲. نفتکوره، گازوئیل و گاز مایع بیشتری تولید کند (کمترین تاثیر از کرونا)
۳. بنزین و به ویژه نفت سفید کمتری تولید کند (بیشترین تاثیر از کرونا)
۴. فرآوردههای جانبی بیشتری تولید کنند.
ظاهراً اگر همه اینها را کنار هم قرار دهیم، سه پالایشگاه بزرگ بندرعباس، اصفهان و تهران وضعیت نسبی بهتری دارند.
بدیهی است که برای سودآوری در سرمایهگذاری به ویژه در کوتاهمدت باید موارد دیگری را لحاظ کرد؛ مثلاً پتانسیل رشد قیمت سهام و Capital Gain، وضعیت موجودی و … . لذا این نوشتار را به تنهایی نمیتوان مبنای سرمایهگذاری قرار داد.
حاشیه سود پالایشگاهها در دوران کرونا

نمودار بالا مارجین یک پالایشگاه نسبتاً ساده طراحیشده براساس نفت دبی است که میتواند «نمایی» از وضعیت مارجین پالایشگاههای ایرانی در ماههای اخیر به دست دهد.
میبینیم که روند سودآوری از اواخر ۲۰۱۹ شدیداً مختل شد و از نوامبر ۲۰۲۰ تا ژانویه ۲۰۲۱ حاشیه سود در بازه منفی ۶ تا منفی ۱۰ دلار قرار داشت. افت بنزین همزمان با ثبات و حتی رشد نسبی نفت، دلیل اصلی بود.
با گسترش کرونا و افت قیمت نفت، از فوریه تا آوریل ۲۰۲۰ وضعیت قدری بهتر ولی حاشیه سود کماکان منفی بود. بهبود نسبی کراکاسپرد نفتکوره و افت شدیدتر قیمت نفت در مقایسه با فرآورده باعث شد وضعیت در مقایسه با ماههای قبلتر بهتر باشد.
این روند در ماههای می و ژوئن متوقف شد؛ چراکه قیمت نفت در مسیر رشد قرار گرفت ولی کراکاسپردها کماکان تحت فشار قرار داشتند. (اثر موجودی انبار در این تحلیلها وجود ندارد.)
در جولای تاکنون وضعیت بهتر بوده و در اطراف منفی ۲ نوسان داشته است. انتظار میرود در نیمه دوم سال و به طور خاص فصل سوم ۲۰۲۰ اوضاع بهتر از نیمه نخست باشد.
نگاه استراتژیک به ساخت پالایشگاه

میدانیم که پالایشگاهسازی سود خاصی در مقایسه با صنایع دیگر و به ویژه تولید نفتخام ندارد. سوال استراتژیک اینکه در آینده کدام کشورها پالایشگاه میسازند؟ نمودار فوق از FGE پاسخ سوالات ماست.
در دهه آتی (و اغلب سالهای دهه گذشته)، عمدتاً کشورهای دو منطقه پالایشگاه خواهند ساخت:
- کشورهای Asia Pacific که برای مصرف سوخت «مجبورند» پالایشگاه بسازند؛ یا منابع نفتی «عظیم و ارزان» چندانی برای توسعه ندارند.
- برخی کشورهای خاورمیانه (مثل کویت و عربستان و عمان) که سرانه نفتی «چندین برابر» ایران دارند و «دههها» نفت فراوان تولید کردهاند و به دنبال تنوعبخشی، تحکیم سهم بازار و تکمیل زنجیره ارزش هستند.
سوال: آیا کشوری با ظرفیت ۴ میلیونی (و تولیدی که معمولاً در نتیجه تحریم به ۲ میرسد)، سابقه تولید نفت ۶میلیونی (که هیچ گاه نتوانسته این سابقه را تکرار کند) و پتانسیل تولید نفت ارزان ۸ تا ۱۰ میلیونی (با بازده چندصددرصدی!) میتواند ادعا کند شبیه کشورهای دسته دوم است؟