نگاهی از منظر اقتصاد به آسیب‌پذیری ما در برابر حوادث طبیعی

تعداد حوادث و کل خسارات حوادث طبیعی در جهان – منبع: EM-DAT

۵ /۲۳ میلیارد دلار خسارت و ۱۵۶ هزار کشته در بیش از ۲۰۰ حادثه طبیعی تنها در ۱۱۶ سال اخیر. این آمار را «پایگاه بین‌المللی داده حوادث طبیعی» (EM-DAT) درباره خسارات ایران در نتیجه این حوادث منتشر کرده و البته با در نظر گرفتن دقت پایینی که به صورت ذاتی در چنین آمارهایی وجود دارد، می‌تواند از طریق منابع دیگر بیشتر از این نیز گزارش شده باشد. پایگاه اطلاعاتی که آمارهای آن در این نوشته مستند قرار گرفته، توسط مرکز تحقیقات اپیدمولوژی حوادث (Centre for Research on the Epidemiology of Disasters یا به اختصار CRED) مدیریت می‌شود و مرجع جهانی اطلاعات در این حوزه است. نقشه‌های منتشره توسط CRED نشان می‌دهد که ایران جزو کشورهای با تواتر بالا محسوب می‌شود؛ اگرچه کشورهای متعددی بالاتر از ایران قرار دارند. تواتر بالای حوادث در کشور، و به طور خاص زلزله و سیل، موجب شده است تا تقریباً هر ماه اخباری درباره آسیب‌های جانی و مالی حوادث منتشر شود. این در حالی است که نگاهی به وضعیت مناطق آسیب‌دیده نشان می‌دهد در بسیاری از موارد امکان پیشگیری از آسیب‌های جدی وجود داشته است. به طور خاص در زمینه زلزله، مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و در زمینه سیل، مدیریت صحیح منابع طبیعی و پوشش گیاهی در کنار بهره‌گیری از روش‌های سازه‌ای، می‌تواند موثر باشد و در نتیجه نمی‌توان همه عوامل را به طبیعت نسبت داد. مثال‌های متعددی از کشورهای درگیر با حوادث طبیعی و نحوه مواجهه آنها با این موضوع وجود دارد که مشهورترین آنها ژاپن است که تکرار جزئیات درباره آن فاقد ضرورت به نظر می‌رسد. بخش دیگری از اقتصاد حوادث طبیعی، به این موضوع می‌پردازد که چگونه می‌توان خسارت‌های یک حادثه را محاسبه کرد و از سوی دیگر مواردی مثل بیمه چقدر می‌تواند در جبران زیان افراد حادثه‌دیده موثر باشد؛ اگرچه شاید هیچ پولی نتواند جبران جان از دست رفته را کند. تمام این ابعاد اقتصاد حوادث طبیعی، در نهایت برای پاسخ به دو سوال مهم است: چرا این‌قدر آسیب‌پذیریم و چگونه می‌توان از شدت آسیب کاست؟

ادامه مطلب …