پیشی گرفتن هزینه از درآمد
شکاف هزینه و درآمد خانوارهای شهری به ۱۶۰ هزار تومان رسید
براساس گزارش مرکز آمار ایران، متوسط هزینه کل خالص یک خانوار شهری در سال ۱۳۹۲ . ۶۰۳/۲۰ میلیون تومان بوده است که در مقایسه با درآمد ۴۴۱/۲۰ میلیون‌تومانی هر خانوار، نشان‌دهنده کسری ۱۶۲ هزارتومانی دخل و خرج خانوار شهری است. این کسری برای خانوارهای روستایی، بیش از پنج برابر یعنی معادل ۸۶۰ هزار تومان برآورد می‌شود. هزینه خالص خانوارهای روستایی در سال ۱۳۹۲ معادل ۹۶۰/۱۲ میلیون تومان و درآمد معادل ۰۹۵/۱۲ میلیون تومان گزارش شده است. اگرچه تراز درآمد و هزینه خانوار روستایی در سال ۱۳۹۱ نیز با کسری مواجه بود، اما برای خانوارهای شهری مازاد قریب به ۳۰۰ هزارتومانی در این بخش وجود داشت که در سال ۱۳۹۲ جای خود را به کسری داد.
رشد کم‌سابقه ۲۵درصدی هزینه‌ها
مقایسه هزینه‌های سال ۱۳۹۲ خانوار شهری با رقم ۴۲۸/۱۶ میلیون‌تومانی سال ۱۳۹۱، رشد ۴/۲۵درصدی نشان می‌دهد. در مقابل، درآمدهای خانوار شهری ۲/۲۲ درصد افزایش یافته است. نتیجه این امر آن شده است که مازاد درآمد سال ۱۳۹۱ جای خود را به کسری در سال ۱۳۹۲ داد. برای خانوارهای روستایی، رشد هزینه نسبت به رقم ۸۱۸/۱۰ میلیون‌تومانی سال ۱۳۹۱، برابر ۸/۱۹ درصد بوده است. درآمد خانوار روستایی در سال ۱۳۹۲ نسبت به ۱۲۸/۱۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۱، به میزان ۴/۱۹ درصد افزایش پیدا کرد که نتیجه آن افزایش کسری تراز درآمد و هزینه خانوار روستایی از ۶۹۰ هزار تومان در سال ۱۳۹۱ به ۸۶۵ هزار تومان در سال ۱۳۹۲ بود. مقایسه رشد هزینه خانوارهای شهری با ارقام سال‌های اخیر نشان از افزایش قابل توجه هزینه‌ها طی سال ۱۳۹۲ دارد. رشد هزینه در سال ۱۳۸۹ معادل ۶/۱۴ درصد، در سال ۱۳۹۰ برابر ۷/۱۶ درصد و در سال ۱۳۹۱ معادل ۸/۲۳ درصد بود. تمامی ارقام کمتر از افزایش ۴/۲۵ درصد سال ۱۳۹۲ هستند. برای خانوارهای روستایی وضعیت به این صورت نیست. در سال ۱۳۸۹ رشد هزینه معادل ۵/۱۵ درصد، در سال ۱۳۹۰ مساوی ۶/۲۲ درصد و در سال ۱۳۹۱ برابر ۸/۲۸ درصد بوده است که برخی از نرخ‌های مذکور، بیش از نرخ رشد ۸/۱۹درصدی سال ۱۳۹۲ هستند.
سهم هزینه‌ها
بر اساس آمارهای سال ۱۳۹۲، بخش اعظم هزینه‌های خانوار شهری یعنی بیش از ۷۳ درصد معادل ۱۱۰/۱۵ میلیون تومان را اقلام غیرخوراکی تشکیل می‌دهند. این بخش برای خانوارهای روستایی کمتر از ۵۷ درصد یعنی ۳۵۰/۷ میلیون تومان است. بقیه هزینه خانوارها مصروف اقلام خوراکی و دخانی می‌شود. برای خانوار شهری، اصلی‌ترین اقلام خوراکی سبد خانوار در سال ۱۳۹۲ عبارت بودند از: گوشت با سهم ۹/۲۱ درصد، آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن با ۳/۲۱ درصد و میوه‌ها و سبزی‌ها با ۴/۱۸ درصد. اصلی‌ترین اقلام غیرخوراکی هم عبارت بودند از: مسکن با ۲/۴۵ درصد، حمل‌ونقل و ارتباطات با ۳/۱۴ درصد و بهداشت و درمان با ۶/۱۲ درصد. برای خانوار روستایی، آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن با ۸/۲۴ درصد، گوشت با ۲۱ درصد و شیر و فرآورده‌های آن و تخم پرندگان با ۵/۱۰ درصد اصلی‌ترین اقلام خوراکی سبد بوده‌اند و مسکن با ۷/۲۷ درصد، حمل‌ونقل و ارتباطات با ۹/۱۹ درصد و بهداشت و درمان با ۸/۱۴ درصد عمده هزینه‌های غیرخوراکی را تشکیل می‌داده‌اند.
کاهش ضریب جینی
در گزارش مرکز آمار پیرامون هزینه و درآمد خانوارها، ضریب جینی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. آمارها نشان از کاهش ضریب جینی (بهبود برابری درآمدی) طی سال ۱۳۹۲ دارد. ضریب جینی در سال ۱۳۹۱ معادل ۳۶۵۹/۰ بود که در سال ۱۳۹۲ به ۳۶۵۰/۰ کاهش یافت. کاهش ضریب جینی در بخش روستایی محسوس‌تر از بخش شهری بوده است. در بخش شهری، ضریب جینی از ۳۵۴۲/۰ در سال ۱۳۹۱ به ۳۵۱۳/۰ در سال ۱۳۹۲ رسید و این در حالی بود که طی دوره مذکور، عدد مذکور در بخشی روستایی از ۳۳۴۷/۰ به ۳۲۴۳/۰ کاهش یافت. روند کاهشی ضریب جینی در ادامه کاهش روند مذکور طی سال‌های اخیر ارزیابی می‌شود که ضریب جینی کشور از ۴۱۱۱/۰ در سال ۱۳۸۸ به ۳۶۵۰/۰ در سال ۱۳۹۲ رسیده است. نابرابری از طریق نسبت سهم ۱۰ درصد ثروتمندترین به ۱۰ درصد فقیرترین نیز قابل ارزیابی است که در سال ۱۳۸۸ نسبت مذکور ۹۷/۱۵ بوده و طی یک روند کاهشی در سال ۱۳۹۲ به ۶۸/۱۰ رسیده است. نسبت مذکور در مناطق شهری ۵۲/۹ و در مناطق روستایی ۲۳/۸ بوده است.