نوشته‌ها

بالاتر از قطر

ايران امسال در توليد سالانه گاز از پارس جنوبي، قطر را پشت سر خواهد گذاشت

علی‌اکبر شعبانپور اعلام کرد ایران امسال در تولید سالانه گاز از پارس جنوبی، قطر را پشت سر خواهد گذاشت.

علی‌اکبر شعبانپور اعلام کرد ایران امسال در تولید سالانه گاز از پارس جنوبی، قطر را پشت سر خواهد گذاشت.

درست مثل يك حكايت شيرين، از كتابي كه فصل‌هاي زيادي از آن پر است از حکایت‌هایی تلخ: پيشي گرفتن ايران از قطر در توليد سالانه گاز از ميدان مشترك پارس جنوبي، بزرگ‌ترين ميدان گازي جهان. بر اساس وعده علي‌اكبر شعبان‌پور، مديرعامل شركت نفت و گاز پارس (كارفرماي ميدان گازي پارس جنوبي)، «در صورت تامين منابع مالي، چنانچه پنج فاز وارد مدار شوند، امسال ايران در برداشت سالانه گاز پارس جنوبي از قطر پيشي مي‌گيرد». اشاره شعبان‌پور به وارد مدار توليد شدن معادل مجموعاً پنج فاز استاندارد شامل دو سكوي فازهاي ۱۷ و ۱۸ (يك فاز استاندارد)، چهار سكوي فاز ۱۹ (دو فاز استاندارد) و دو سكوي فازهاي ۲۰ و ۲۱ (دو فاز استاندارد) است كه در صورت تحقق،‌ ايران مي‌تواند در توليد سالانه و روزانه گاز از قطر پيشي بگيرد. با وجود تمامي اينها، بخش خاكستري كتاب به جاي خود باقي است: عقب‌ماندگي چندين‌ساله‌اي كه موجب شده مجموع توليد قطر از اين ميدان مشترك، كمابيش حدود دوبرابر ايران باشد، پروژه‌هایی که با افزایش چندبرابری زمان و هزینه توسعه پیدا می‌کنند و گازی که بازاری برای فروش آن وجود ندارد. زماني كه ايران براي اولين بار از پارس جنوبي گاز توليد كرد، قريب به يك دهه از شروع توليد گاز توسط قطر مي‌گذشت.

ادامه مطلب …

فردای گاز

نگاهی به نقش کم‌نظیر، چشم‌انداز مبهم و چالش‌های پیش‌روی سیاستگذاری گاز در ایران

صادرات غیرنفتی ایران در سال 1393

یک میلیارد مترمکعب در روز. این هدف‌گذاری است که برای ظرفیت تولید گاز کشور تا سال ۱۳۹۷ صورت گرفته و با روند فعلی افتتاح فازهای پارس جنوبی، احتمالاً مطابق برآوردها محقق خواهد شد. البته این ظرفیت یک میلیاردی الزاماً به معنای تولید روزانه یک میلیارد و سالانه ۳۶۵ میلیارد مترمکعب نیست؛ چرا که در نیمه اول سال مصرف گاز کمتر از نیمه دوم است و علاوه بر آن به دلیل تعمیرات ادواری تجهیزات و پالایشگاه‌ها، تولید گاز در بعضی از روزها با ظرفیت کامل صورت نمی‌گیرد. افزایش روزافزون تولید گاز در حالی صورت می‌گیرد که نقش گاز در سبد صادرات کشور، به صورت تصاعدی در حال افزایش است. بخش قابل‌توجهی از صادرات کشور را میعانات گازی تشکیل می‌دهد که همراه با گاز تولید می‌شود و با اندکی تسامح می‌توان آن ‌را محصول جانبی توسعه گاز دانست؛ چرا که هدف اصلی تولید گاز است و نه میعانات گازی.
در سال گذشته ۱۹ هزار تن میعانات گازی به ارزش ۱۴ میلیارد دلار به خارج صادر شد که نشان‌دهنده افزایش حدود ۵۰‌درصدی در وزن و قریب به ۳۶‌درصدی در ارزش دلاری نسبت به سال پیش از آن است.
در کنار میعانات گازی باید از مایعات گازی همچون پروپان و بوتان نیز نام برد که از ارقام عمده صادرات به شمار می‌روند و ارزش صادرات آنها در سال ۱۳۹۳ به ترتیب ۳ /۲ و ۴ /۱ میلیارد دلار بوده است. علاوه بر این دو قلم عمده، محصولات تولیدشده در صنایع پتروشیمی (که حجم زیادی از آنها مستقیماً یا به صورت غیرمستقیم از گاز ساخته شده‌اند) نیز در میان ارقام عمده صادراتی قرار دارند: متانول، اوره و بسیاری از مواد شیمیایی دیگر. به این ارقام عمده می‌توان ده‌ها مورد دیگر را اضافه کرد که محصولات پایین‌دستی صنایع پتروشیمی به شمار می‌روند، همچون بخشی از محصولات نساجی یا پلاستیک. با این تصویر کلان و در دوران افول درآمدهای نفتی، به نظر می‌رسد باید روی گاز حساب دیگری باز کرد.

ادامه مطلب …

غول گازی خلیج فارس

تعویق افتتاح بزرگ‌ترین فاز پارس جنوبی حاشیه‌ساز شد

آخرین وضعیت فاز 12 پارس جنوبی بر اساس اعلام مسوولان شرکت پتروپارس-اینفوگرافی: آرشین میرسعیدی

آخرین وضعیت فاز ۱۲ پارس جنوبی بر اساس اعلام مسوولان شرکت پتروپارس-اینفوگرافی: آرشین میرسعیدی

کیلومترها دورتر از ساحل عسلویه و درست در مرز آبی ایران و قطر، پروژه‌ای قرار دارد که به ‌تنهایی حدود یک درصد از ذخایر گاز جهان را در خود جای داده است. فاز ۱۲ پارس جنوبی که قرار است به ‌تنهایی معادل سه فاز استاندارد گاز و میعانات گازی تولید کند، بزرگ‌ترین فاز میدان گازی پارس جنوبی به شمار می‌رود که هم‌اکنون مراحل پایانی توسعه خود را پشت سر می‌گذارد و روزانه معادل دو فاز استاندارد گاز تولید می‌کند. با وجود آنکه در اواخر بهمن اخباری غیررسمی از افتتاح این فاز در هفته اول اسفند منتشر می‌شد، چند روز مانده به موعد مذکور، رسانه‌ها از تعویق مراسم افتتاح خبر دادند. ماجرای تعویق یا به روایتی دیگر لغو افتتاح، چند روز پس از انتشار خبری در خبرگزاری فارس با عنوان «افتتاح تشریفاتی فاز ۱۲ پارس جنوبی» روی داد و در نتیجه گمانه‌هایی درباره تاثیر این خبر بر نهاد ریاست‌جمهوری مطرح شد. از سوی دیگر برخی از احتمالات کمرنگ‌تری همچون تاثیر اختلاف میان اعضای کابینه بر این مساله سخن می‌گویند که صحت و سقم این احتمالات محل تردید است. اما فاز ۱۲ پارس جنوبی چه ویژگی‌هایی دارد و چه چیز باعث شده است اینقدر مورد توجه واقع شود؟

ادامه مطلب …

هفت‌خوان چشم‌باد‌امی‌ها

نگاهی به حضور شرکت‌های چینی د‌ر پروژه‌های بالاد‌ستی نفتی ایران

پروژه‌های بزرگ شرکت‌های چینی در بخش بالادستی نفت ایران

کل پیشینه صنعت نفت د‌ر کشور چین، کمابیش حد‌ود‌ نیم قرن است. تشکیل شرکت‌های نفتی د‌ر این کشور و حضور بین‌المللی این شرکت‌ها نیز از حد‌ود‌ د‌و د‌هه قبل آغاز شد‌ه است. لذا چند‌ان عجیب به نظر نمی‌رسد‌ که برخلاف غول‌های نفتی غربی، این شرکت‌ها تنها د‌ر سال‌های اخیر پا به صنعت نفت ایران گذاشته باشند‌. عمد‌ه حضور شرکت‌های چینی د‌ر پروژه‌های بالاد‌ستی صنعت نفت ایران، به میاد‌ین نفتی مشترک و نیز مید‌ان‌های پارس جنوبی و پارس شمالی محد‌ود‌ می‌شود‌. از قضا این حضور چند‌ان هم موفقیت‌آمیز نبود‌ه است و حضوری نافرجام برای غول‌های نفتی چین رقم‌زد‌ه است.

ادامه مطلب …

وعده ۱۰۰ میلیارددلاری در عسلویه

روحانی در سفر به پارس جنوبی قول داد ایران در برداشت گاز از قطر جلو خواهد افتاد

rohani 17&18

رئیس‌جمهور در جمع کارکنان فازهای ۱۷ و ۱۸

رئیس‌جمهور در سفر هفته گذشته به عسلویه، وعده‌ای داد که به گفته او در صورت تحقق آن، تولید ناخالص داخلی کشور ۶۰ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. دکتر حسن روحانی در سفر به پایتخت گازی ایران، که بخش خشکی طرح توسعه میدان پارس جنوبی در آن در حال اجراست، اعلام کرد: «امروز می‌توانم این قول را بدهم که در پایان چهارساله دولت تدبیر و امید بیش از همسایه خود از این میدان برداشت خواهیم کرد.» ایران هم‌اکنون با برداشت از ۱۰ فاز گازی، از ظرفیت تولید بیش از ۲۹۰ میلیون مترمکعب برخوردار است که در مرحله عمل نیز اغلب تولید کمتر از این رقم برآورد می‌شود. در نقطه مقابل، گزارش‌های آماری سالانه بریتیش پترولیوم نشان می‌دهد قطر در سال ۲۰۱۲، روزانه بیش از ۴۳۰ میلیون مترمکعب در روز گاز تولید کرده است. به این میزان اختلاف در برداشت روزانه، می‌توان بیش از یک دهه تاخیر ایران در برداشت از میدان نسبت به قطر را نیز اضافه کرد که به گفته برخی منابع خبری باعث شده است مجموع تولید این کشور از پارس جنوبی، حدود دو برابر ایران باشد.

ادامه مطلب …

افتتاح «دستوری» فازهای پرهزینه

باوجود هزینه بیش از ۳۲ میلیارد دلار، فازهای پارس جنوبی هنوز هیچ گازی تولید نمی‌کنند

احمدی‌نژاد مرداد امسال بخشی از پالایشگاه فازهای 15 و 16 را افتتاح کرد.

احمدی‌نژاد مرداد امسال بخشی از پالایشگاه فازهای ۱۵ و ۱۶ را افتتاح کرد.

محمدرضا زهیری، در مراسم تودیع خود از مسائل ناگفته‌ای پرده برداشت که در زمان حضورش در سمت مدیرعاملی شرکت نفت و گاز پارس صورت‌گرفته بود. اشاره مستقیم او به افتتاح یکی از ردیف‌های پالایشگاه فازهای ۱۵ و ۱۶ بود که توسط محمود احمدی‌نژاد صورت گرفت. زهیری در این‌باره همچنین گفت: «این پروژه با هر اشکالی که داشت و به زحمت راه‌اندازی شد تا طلسم راه‌اندازی فازهای پارس جنوبی بعد از راه‌اندازی فازهای ٩ و ١٠ شکسته شود؛ اما بنده در ماجراهایی که در حین و بعد از این مراسم بیان شد نقشی نداشتم، زیرا به ما دستور داده شد به هر شکلی این پروژه افتتاح شود.» در راه‌اندازی نمایشی مورد اشاره زهیری در نهم مرداد، بخشی از پالایشگاه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی با گاز ورودی از فازهای ۶، ۷ و ۸ افتتاح شد. باوجود آنکه این افتتاح در همان زمان نیز با انتقاداتی درباره «نمایشی» بودن مواجه شد، اما در عین حال اعلام شد: «افتتاح پالایشگاه فازهای ١٥ و ١٦ پارس جنوبی، نماد خط‌شکنی در عرصه سازندگی است… با پیشرفت مهندسی پروژه، این پروژه به‌ عنوان یکی از بهترین پالایشگاه‌ها از جهت پرفورمنس و راندمان شناخته شد به گونه‌ای که این تجربه هم‌اکنون به عنوان الگوی سایر فازهای باقی‌مانده قرار گرفته است.»

ادامه مطلب …

عسلویه جان می‌گیرد؟

مدیرعامل شرکت ملی نفت می‌گوید پارس جنوبی هر ماه به یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد

جوادی (راست) در مراسم معارفه شعبان‌پور (چپ) از عدم‌النفع روزانه 100 میلیون‌دلاری در پارس جنوبی خبر داد

جوادی (راست) در مراسم معارفه شعبان‌پور (چپ) از عدم‌النفع روزانه ۱۰۰ میلیون‌دلاری در پارس جنوبی خبر داد

در آخرین روزهای مهرماه، محمدرضا زهیری، ششمین مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس برکنار شد. هرچند گمانه‌زنی‌های قبلی از حضور چهره‌هایی همچون سلطان‌پور، خاموشی و صالحی‌فروز به جای او خبر می‌داد، مدیرعامل جدید کسی نبود جز علی‌اکبر شعبان‌پور؛ فردی که پیش از انتصاب در منطقه عسلویه مدیرعاملی مجتمع گازی پارس جنوبی را برعهده داشت. مجتمع گازی پارس جنوبی متشکل از پنج پالایشگاه است و وظیفه پالایش گاز تولیدی از میدان گازی پارس جنوبی را برعهده دارد. در مراسم تودیع زهیری و معارفه شعبان‌پور، رکن‌الدین جوادی، مدیرعامل تازه‌منصوب شرکت ملی نفت ایران سخنانی بر زبان آورد که به صورت گسترده در رسانه‌ها منتشر شد: عدم‌النفع روزانه ۱۰۰میلیون‌دلاری ناشی از تاخیر در توسعه فازهای باقی‌مانده.

ادامه مطلب …

بازگشت به پایتخت نفت خاورمیانه

غول‌های نفتی به ایران بازمی‌گردند؟

وقتی هواپیمای حامل رئیس‌جمهور به مقصد نیویورک بدون حضور «بیژن زنگنه» از زمین بلند شد، بسیاری از آنان‌ که با آمدن شیخ‌الوزرا رویای مذاکره با شرکت‌های بین‌المللی نفت و حضور دوباره آنها را در سر می‌پروراندند، امید خود را برباد رفته دیدند. چه در خیال آنها، حضور زنگنه به همراه روحانی در نیویورک، دوباره درهای صنعت نفت ایران را به روی غول‌های نفتی می‌گشود و اکنون با لغو سفر زنگنه در دقیقه ۹۰، دیگر این‌گونه نبود. برای کسانی که سالیان نه‌چندان دور عسلویه، روزهای پررفت‌وآمد نفتکش‌ها در خارک و تولید چندمیلیون بشکه‌ای نفت در میادین خوزستان را به یاد داشتند، نرفتن زنگنه به نیویورک پایانی بود بر رویای وزارت نفتی که قرار بود «وزارت خارجه دوم» باشد. بیژن زنگنه به دلیلی که هنوز هم به‌طور دقیق مشخص نشده است، «تهران» را به «نیویورک» ترجیح داد؛ اما این پایان کار نبود. این روزها می‌توان حدس زد این «نرفتن»، با اخبار کم‌سابقه‌ای که از تهران، لندن و واشنگتن به صورت همزمان شنیده می‌شود مرتبط است. اخباری که سرفصل همه آنها یک عبارت مشترک است: بازگشت غول‌های نفتی اروپایی و آمریکایی به ایران. خلاصه همه تحرکات و برنامه‌های بیژن زنگنه در روزهای قبل و بعد از نرفتن به نیویورک، از بازگشت حسین کاظم‌پور‌اردبیلی به نمایندگی ایران در اوپک تا تشکیل کمیته ۹ نفره بازنگری در قراردادهای نفتی به ریاست سید‌مهدی حسینی و از دیدار با لئونید بوخانفکسی، دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز، گرفته تا معرفی محمدحسین عادلی به عنوان کاندیدای ایران برای دبیرکلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز را می‌توان در جمله‌ای دید که منصور معظمی، یکشنبه هفته قبل در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌های داخلی اعلام کرد: «مذاکرات با شرکت‌های بزرگ نفت و گاز جهان آغاز شده است.» جمله‌ای که مشابه آن در لندن هم به کرات شنیده شد؛ جایی که کریستف دو مارژری، مدیرعامل توتال، در کنفرانس «نفت و پول» از امید به بازگشت و لغو تحریم‌ها و بازی «برد-برد» با ایران گفت و پیتر ووسر، مدیرعامل شرکت شل، توسعه منابع نفت و گاز ایران را «حیاتی» می‌شمرد. علاوه بر لندن، از واشنگتن هم صدای بازگشت به گوش می‌رسد. خبرگزاری رویترز گزارش داده است شرکت‌های نفتی آمریکایی که برای مذاکره با زنگنه در نیویورک برنامه ریخته بودند، اکنون قصد دارند برای حضور و سرمایه‌گذاری مجدد، با مدیران نفتی ایرانی دیدار کنند. این شرکت‌ها در تمامی سال‌های بعد از انقلاب، بازی حضور در ایران را به شرکت‌های اروپایی و حتی آسیایی باخته‌اند و اگر امروز تابوی «مذاکرات سیاسی» شکسته می‌شود، چرا مذاکرات «نفتی» که در آنها چنین ممنوعیت‌هایی هم وجود نداشت و مانع اصلی فقط «تحریم» بود، این‌گونه نباشد؟ از یک‌سو سرپرست معاونت بین‌الملل وزارت نفت ایران می‌گوید این وزارت مشکلی با شرکت‌های نفتی آمریکایی ندارد و از سوی دیگر رویترز خبر می‌دهد مدیر ارشد یک شرکت نفتی آمریکایی (که مطابق روال معمول و در نتیجه تحریم‌ها نمی‌خواهد نامش فاش شود) از علاقه‌مندی به مذاکره و سرمایه‌گذاری در ایران سخن به میان می‌آورد. اگر آن‌گونه که برخی تحلیلگران سیاسی معتقدند، نیویورک و در آینده ژنو مسیری به سوی لغو تحریم‌ها باشند، می‌توان ادعا کرد شل و توتال قبل از همه رقبای بزرگ خود، بهار نفتی را باور کرده‌اند.

ادامه مطلب …

مرثیه‌ای برای یک میدان

سال‌هاست کسی شاهد افتتاح فاز جدیدی در پارس جنوبی نبوده است

فازهای 15 و 16 پارس جنوبی با وجود گذشت بیش از شش سال از امضای قرارداد، هنوز افتتاح نشده‌اند

فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی با وجود گذشت بیش از شش سال از امضای قرارداد، هنوز افتتاح نشده‌اند

 اردیبهشت و خرداد هم گذشت و هیچ کدام از طرح‌های «۳۵‌ماهه» پارس جنوبی به انجام نرسیدند؛ طرح‌هایی با مجموع ارزش حدود ۵/۲۹میلیارد دلار که قرار بود ظرف مدت ۳۵ ماه از خرداد ۸۹، توسعه بزرگ‌ترین میدان گازی جهان را با توان شرکت‌های داخلی رقم بزنند. اما تنها یک ماه مانده به پایان این مهلت،‌ یکی از مقامات رسمی شرکت ملی نفت اذعان کرد طرح‌های ۳۵ماهه توسعه میدان گازی پارس جنوبی منتفی شده‌اند. این فرد کسی نبود جز محمدرضا زهیری، مدیرعاملی که مدت زیادی از صدارتش در نفت و گاز پارس نمی‌گذرد. او که شرکت تحت مدیریتش مسوولیت توسعه میدان پارس جنوبی را بر عهده دارد، در روزهای پایانی فروردین‌ماه امسال اعلام کرد فازهای ۳۵ماهه از آغاز توسعه تاکنون، به پیشرفت حداکثر ۶۰ درصدی رسیده‌اند و با وجود آنکه اردیبهشت‌ماه مهلت ۳۵ماهه به پایان می‌رسد، این فازها به تولید گاز نخواهند رسید.

ادامه مطلب …

دو نیمه یک رویا

سهم ما و قطر از یک میدان مشترک گازی

گزارش جدید بریتیش پترولیوم نشان می‌دهد ایران اکنون دارنده بزرگ‌ترین ذخایر گاز جهان به شمار می‌رود. تجدیدنظر در ذخایر گاز روسیه با توجه به تعاریف استاندارد غربی (که در آن ذخایر گاز بر مبنای حجم گاز قابل برداشت به لحاظ فنی و اقتصادی محاسبه می‌شوند) موجب شد در گزارش سال ۲۰۱۳، ایران با ۶/۳۳ تریلیون مترمکعب ذخایر گازی، در صدر کشورهای دارنده ذخایر گاز جهان قرار گیرد. اصلی‌ترین میدانی که این حجم از ذخایر را برای ایران به ارمغان آورده است، پارس جنوبی با ذخایر قابل برداشت حدود ۱۰ تریلیون مترمکعب است. میدان گنبد شمالی (بخشی از میدان مشترک گازی که در قطر واقع است) نیز ذخایر قابل استحصال بیش از ۲۵ تریلیون مترمکعبی دارد. عظمت میدان گازی پارس جنوبی از همین‌جا مشخص می‌شود: اگر میدان پارس جنوبی متعلق به یک کشور بود، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر گازی جهان به شمار می‌رفت.

ادامه مطلب …